Boodschappen van het universum
Met mijn feestelijke avondjurk drapeer ik de euforie die in mijn lichaam hangt. Daarna tooi ik mij met sieraden van betekenis. Juweeltjes, gekregen van een dierbare, of gedragen op een bijzonder moment, of gekocht op een plek om nooit te vergeten, of gemaakt door zij die waakt. De zinzoeker in mij kickt op zoveel symboliek in dit weloverwogen ritueel als voorbereiding op mijn 20ste editie van de Mattheuspassie. Wat ik wekenlang heb ervaren als verlangen dat uitkijkt naar, wordt nu opwinding die aftelt tot. Ook bij mijn compagnon die ik deze keer inwijd in het Passieverhaal groeit vervoering.
Ik wandel van de wielergekte in Brugge - dit jaar opnieuw de startplaats van De Ronde - naar de sereniteit van die andere hoogmis in het Concertgebouw. Een zalige combi van twee grote Passies van mij. Geflankeerd door een liefdevolle vriendin die uitblinkt in nabijheid tijdens alle seizoenen van mijn leven. Onderweg herken ik mijn collega-Bachfanaten aan hun dikke groene partituurboeken die ze als een kostbaar goed onder de arm beschermen, aan hun opgedoste kledij, aan de gezegende rimpelingen in hun gelaat. Bij elke stap die we naderen, kom ik meer op dreef. Ik vertel over mijn voorbije edities. Hoe Bach erin slaagt om met zijn precies uitgekiende keuzes van noten en instrumenten het Passieverhaal te leren voelen, eerder dan het te begrijpen. En hoe ik de Mattheuspassie - ondanks de 20ste uitvoering - toch telkens anders beleef. De interpretatie in de pennestreken van de dirigent; het timbre van de solisten; de theatraliteit van de drie koren; de overgave van de twee orkesten. De unieke combinatie van dit alles maakt van dit gebeuren telkens een nieuw en ander gebeuren.
Aan het onthaal vraag ik kinderlijk verlangend naar de zaal waar Ignace Bossuyt (emeritus professor musicologie) zijn inleiding zal geven op de Mattheuspassie.
Waarna de gastdame in deux pièces kort - en koudweg antwoordt dat dit concert pas volgende week zal plaatsvinden... .
Half verdoofd en compleet verbouwereerd hoor ik mezelf met licht trillende stem aan de hostess vragen voor welk concert ik dan wel kaarten heb gekocht... .
Het blijkt de Johannespassie te zijn... .
Terwijl Lien en ik traag opklimmen in de wandelgangen van het Concertgebouw, op weg naar professor Bossuyt, raast een sneltrein aan emoties door mijn lijf. Verdriet, om de immer helende aria's die ik zal missen. Opstandig, omdat ik 'mijn vergissing' niet eerder had opgemerkt. Verwarring, door zolang in een waan te leven. Spanning, voor het onbekende. Weerstand, om het verlies aan controle. Nieuwsgierig, naar de boodschappen die het universum met 'dit plan' vanavond voor mij in petto heeft.
Tijdens de inwijding van emeritus Bossuyt groeit langzaam het besef dat dit jubileumjaar wel weergaloos nieuw en anders zal worden. Dit bewustzijn voedt mijn empathie voor elkeen die ik jaarlijks meetroon naar de Passie. Voor hen is alles rond het hele gebeuren altijd 'de eerste keer'. Een boodschap voor mijn beginnersgeest. Check! De uitleg van de musicoloog bij enkele fragmenten uit de Johannespassie brengen hoop en rust. Het is en blijft Bach, met zijn meesterlijke gave om muzikaal weer te geven hoe specifiek elke evangelist zijn gevoelens en accenten in het lijdensverhaal heeft gelegd.
Drie kwartier later zien we vanop de derde rij hoe de minzame Philippe Herreweghe met het Gentse kamerkoor Collegium Vocale en het orkest de bühne betreden. Nu pas begin ik werkelijk te landen.
Tijdens het twee uur durende ijkpunt van barok erfgoed komen Lien en ik ogen, oren en voelsprieten tekort. Johannes accentueert in zijn evangelie de indringende preek over de gevangneming en kruisiging van Jezus. Bach vertaalt dit in bijna demonische koren die de gevoelens van het volk weergeven bij het aanhoren van dit alles. Johannes benadrukt bijna afstandelijk Jezus als Zoon van God. Bach laat dit in zijn muziek weerklinken met heel veel dissonante klankkleuren. Samenklanken die wringen. Aan de toehoorder om harmonie te vinden in de verwarring. Bij Johannes geen smartelijke koralen vol medeleven. Wel ingewikkelde vocale technieken die verbluffen.
Zo iedere editie van de Mattheuspasie voor mij een overgangs- en bezinningsmoment is van oud naar nieuw (Pasen in de meest letterlijke zin van het woord), zo kan het universum mij op geen beter moment als dit jaar voor schut zetten met de Johannespassie. Als rituele afsluiting van een dissonant jaar. Een jaar vol demonische akkoorden op gewichtige momenten. Een afstandelijk jaar dat verwarring en wrijving bracht in samengang. Een ingewikkeld jaar. En tegelijk een jaar dat zich gaandeweg moedig en wilskrachtig heeft ontvouwd naar meer vertrouwen, congruëntie, lichtheid, verbinding, veiligheid, compassie, trots. Dus merci universum, om mij die ultieme boodschap vanavond te komen brengen. En om dit te mogen beleven met zij die niet van mijn zijde is geweken.
Mijn kaarten voor de Mattheuspassie 2024 zijn reeds besteld én dubbel gecheckt. En ja, ook dan gaat Lien weer mee. Niet alleen omdat het universum vaak voor magie zorgt tijdens ons samen zijn. Ook omdat het dan voor haar écht de allereerste Mattheuspassie zal zijn!
Zalig Pasen!