Ontferm U!
In oktober bracht Wannes Cappelle - de frontman van Het Zesde Metaal - een boekje uit naar aanleiding van de maand van de spiritualiteit: Ontferm U! Een boekje over zorg en waarvan de titel op twee manieren kan worden geïnterpreteerd. Er schuilt aan de ene kant de uitnodiging in om ons te ontfermen over onze naasten. Evenwel daagt de titel ons uit om onszelf te ont-fermen. Om ons 'ferme' schild af te leggen en te durven toegeven dat het leven bij momenten minder makkelijk te dragen is dan we soms laten uitschijnen.
Onferm U over je medemens! Het is één van de instant gelukstips waarmee de geluksindustrie ons tegenwoordig rond de oren slaat. En terecht. Want hoe torenhoog dit cliché is, zo diep als de zee is deze waarheid: zorgen voor iemand bevordert ons eigen geluk. Dat kunnen wellicht de talloze zorgprofessionals beamen die elke dag het beste van zichzelf geven. Of de vele vrijwilligers die belangeloos klaarstaan om iets voor anderen te betekenen. Of de talrijke mantelzorgers die dagelijks een onmisbare rol op zich nemen. Allemaal terreinen waarbij de schoonheid van zorg warmmenselijk ervaren wordt door de gever én de ontvanger ervan. En toch schieten wij in onze samenleving op een aantal terreinen in diezelfde menslievende zorg tekort. Niet altijd uit onwil, maar vaak uit onkunde. Een onkunde die zich wellicht nog het meest toont in de zorg voor de meest kwetsbaren uit onze maatschappij. Zo weegt tegenover mensen die psychisch lijden het taboe soms zwaarder door dan het mededogen om dit onzichtbaar leed te begrijpen. Tegenover mensen in nood (armen, vluchtelingen, werklozen, uitgestotenen, ...) neemt ons individualisme en onze hebzucht het bijwijlen over op het werkelijk willen bijstaan. Tegenover mensen met een fysieke of mentale beperking wint onze starende blik het geregeld op onze liefdevolle blik. Bij terminaal zieken leven we dikwijls heel erg mee vanop afstand maar zijn we wel eens zoekend in hoe we die mensen echt nabij kunnen zijn. En zo resulteert onze schrik om iets verkeerd te zeggen of doen af en toe in het ongemakkelijke niets doen in plaats van werkelijke zorg te bieden.
Ont-ferm U! Want zo onwennig we soms zijn in de zorg voor onze meest broze medemensen, zo gesloten zijn we regelmatig over onze eigen broosheid. Het draait in ons universum helaas al te vaak om de beste, de hoogste in rang, de meeste in goed... en al te weinig focust men oprecht en zonder oordeel op diegenen die uit het systeem van het prestatiegerichte vallen, omwille van ziekte, een beperking, een moeilijke levenssituatie, ... . We zijn met z'n allen ferm - sterk en standvastig, krachtig en kordaat - of we doen ons zo nu en dan méér kloek en dapper voor dan hoe we ons in werkelijkheid voelen. Omdat het zo 'common sense' hoort, omdat we niet uit de toon willen vallen, omdat we de schijn hoog menen te houden. En toch denk ik, net zoals Cappelle, dat het meer loont om kwetsbaar te durven zijn dan om persé je dikke vel te willen bewijzen. Om moedig te midden van je kwetsbaarheid te gaan staan én daar ook te durven over getuigen. Niet alleen in zijn boek maar ook in zijn liedjes pleit hij daarvoor. Zo ook in het lied 'Bouwt ip mie' (*). Ik herken er veel van mezelf in: als zoeker in de bibliotheek van het leven, als 'coureur' in mee - en tegenwind, als diegene die met blaren de meet zal halen, als verwarde in het donker, ... . Jawel, ik out me graag als een ontfermer! Als iemand die zonder schroom durft te zeggen dat zij niet altijd even ferm in het leven staat. En als iemand die zich wellicht net daardoor graag ontfermt over de fragiele sterkte van anderen.